02 ਮਾਰਚ
ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮੰਤਰੀ ਕਮਲ ਪਟੇਲ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਦੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਫ਼ਸਲੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ (Crop Diversification) ਦੇ ਫ਼ਾਇਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ । ਇਹ ਗੱਲ ਹਰਦਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਮਰਦਾਨਪੁਰ ਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਕਿਸਾਨ ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਸ ਸਾਲ ਆਪਣੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਛੋਲਿਆਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਕਣਕ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਛੋਲਿਆਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦੇ ਫਾਇਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਪਟੇਲ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਰਨ ਇਸ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਮਿਰਚਾਂ ਅਤੇ ਟਮਾਟਰਾਂ ਦੀ ਫਸਲ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸੇ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਆਪ ਹੀ ਛੋਲਿਆਂ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਲੈਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕਣਕ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫਾਇਦੇ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਪਟੇਲ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅੱਜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ‘ਤੇ ਸਿੰਘ ਦੇ 30 ਏਕੜ ਖੇਤ ‘ਚ ਛੋਲਿਆਂ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵਧ-ਫੁੱਲ ਰਹੀ ਹੈ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮੰਤਰੀ ਪਟੇਲ ਨੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਖੇਤਾਂ ਦਾ ਜਾਇਜ਼ਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਹਾਲ-ਚਾਲ ਪੁੱਛਿਆ। ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਕਿਵੇਂ ਝਾੜ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਪਟੇਲ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸਾਨ ਹਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਮੰਤਰੀ, ਇਸ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੱਸਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਤਾਂ ਜੋ ਇਸਦਾ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ‘ਚ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਮੰਤਰੀ ਪਟੇਲ ਸਿੱਧੇ ਖੇਤਾਂ ‘ਚ ਪਹੁੰਚੇ ਹਨ।
ਪਟੇਲ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਛੋਲੇ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ 80 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਦੇਣਗੇ। ਜਦੋਂਕਿ ਕਣਕ ਆਪਣੇ ਅੱਧੇ ਪੈਸੇ ਹੀ ਦੇਵੇਗੀ। ਇਸ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕਣਕ ਦੀ ਬਜਾਏ ਛੋਲਿਆਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਰੋਂ ਅਤੇ ਛੋਲੇ ਕਮਾਈ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋਵੇਗਾ। ਕਣਕ ਅਤੇ ਸੋਇਆਬੀਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਹ ਸਰ੍ਹੋਂ, ਛੋਲਿਆਂ ਜਾਂ ਬਾਗਬਾਨੀ ਵਰਗੀਆਂ ਹੋਰ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਛੋਲਿਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਉਤਪਾਦਕ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਹਿੱਸਾ 11.76 ਫੀਸਦੀ ਹੈ।
ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮੰਤਰੀ ਪਟੇਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ‘ਤੇ ਹੈ। ਉਹ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਰਸਾਇਣ ਮੁਕਤ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਕਾਸ਼ਤ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ‘ਤੇ ਖਾਦਾਂ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਹੀ ਫ਼ਸਲਾਂ ਉਗਾਉਣ। ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਨੰਬਰ ਇੱਕ ਹੈ। ਪਰ ਹੁਣ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਪਬਲਿਕ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਗਊਸ਼ਾਲਾ (ਪੀਪੀਜੀ) ਮਾਡਲ ਰਾਹੀਂ ਗਊਸ਼ਾਲਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਫਾਰਮ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਤਾਂ ਜੋ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਜੈਵਿਕ ਖਾਦ ਮਿਲ ਸਕੇ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ ਮਾਲਕਾਂ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਮਿਲ ਸਕਣ। ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ 17 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ ਸਾਢੇ ਅੱਠ ਲੱਖ ਕਿਸਾਨ ਅਜਿਹੀ ਖੇਤੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
