12 ਫਰਵਰੀ

ਤੁਸੀਂ 1 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 2000 ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦੇ ਨੋਟ ਦੇਖੇ ਹੋਣਗੇ, ਹੁਣ 1000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਬੰਦ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਪਰ ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਤੱਕ 1000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਵੀ ਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਪਰ, ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਜ਼ੀਰੋ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੋਟ ਦੇਖਿਆ ਹੈ? ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹੋਵੋਗੇ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਨੋਟ ਨਹੀਂਆਉਂਦਾ, ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਜ਼ੀਰੋ ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਵੀ ਛਪਦੇ ਸਨ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਅਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਨੋਟ ਕਿਉਂ ਛਾਪੇ ਗਏਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਛਪਾਈ ਦਾ ਕਾਰਨ ਕੀ ਸੀ।

ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਲ 2007 ਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (ਆਰਬੀਆਈ) ਨੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਜ਼ੀਰੋ ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਨਹੀਂ ਛਾਪੇ। ਦਰਅਸਲ, ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਲਾਭਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾ (NGO) ਨੇ ਜ਼ੀਰੋ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੋਟ ਛਾਪਿਆ ਸੀ। ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਸਥਿਤ 5th Pillar ਨਾਮ ਦੀ ਇਸ NGO ਨੇ ਲੱਖਾਂ ਜ਼ੀਰੋ ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਛਾਪੇ ਸਨ। ਇਹ ਨੋਟ ਚਾਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹਿੰਦੀ, ਤੇਲਗੂ, ਕੰਨੜ ਅਤੇ ਮਲਿਆਲਮ ਵਿੱਚ ਛਾਪੇ ਗਏ ਸਨ।

ਕੀ ਸੀ ਮਕਸਦ- ਅਸਲ ‘ਚ ਇਸ ਨੋਟ ਨੂੰ ਛਾਪਣ ਦਾ ਮਕਸਦ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਅਤੇ ਕਾਲੇ ਧਨ ਖਿਲਾਫ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਜ਼ੀਰੋ ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਨੂੰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਅਤੇ ਕਾਲੇ ਧਨ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਹਥਿਆਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਛਪੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੋਟਾਂ ‘ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ‘ਜੇ ਕੋਈ ਰਿਸ਼ਵਤ ਮੰਗੇ ਤਾਂ ਇਹ ਨੋਟ ਦੇ ਕੇ ਗੱਲ ਦੱਸ ਦਿਓ!’

ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਜ਼ੀਰੋ ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਛਪਾਈ ਕਰਵਾ ਕੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਇੱਕ ਮਹੱਲਾ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 25 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੋਟ ਇਕੱਲੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੇ ਗਏ ਸਨ। ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 30 ਲੱਖ ਨੋਟ ਵੰਡੇ ਗਏ। ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 5ਵੇਂ ਪਿਲਰ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਵਿਜੇ ਆਨੰਦ ਨੇ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਲੰਟੀਅਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹਰ ਚੌਕ-ਚੱਕਰ ਅਤੇ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ੀਰੋ ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਵੰਡੇ ਸਨ। ਇਸ ਨੋਟ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੈਂਫਲੈਟ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ‘ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਸਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਛਾਪੀ ਗਈ।

5ਵੀਂ ਪਿਲਰ ਸੰਸਥਾ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ 1200 ਸਕੂਲਾਂ, ਕਾਲਜਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵਿਰੁੱਧ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ 30 ਲੰਬਾਈ ਦੇ ਜ਼ੀਰੋ ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਸਤਖਤ ਹਨ। ਇਸ ‘ਤੇ ਹੁਣ ਤੱਕ 5 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਦਸਤਖਤ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੋਟ ‘ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਨਾ ਮੈਂ ਰਿਸ਼ਵਤ ਲਵਾਂਗਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਦੇਵਾਂਗਾ।

Spread the love