ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ਚੱਕਰਵਾਤੀ ਤੂਫ਼ਾਨ ਮਿਚੌਂਗ ਦੇ ਕਾਰਨ ਚੇਨਈ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹੜ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਆਫ਼ਤਾਂ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਚੇਨਈ ਵਿੱਚ 4 ਦਸੰਬਰ, 2023 ਤੱਕ 48 ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ 40 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਾਰਿਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਹੜ੍ਹ ਆ ਗਿਆ। ਕਰੀਬ 6 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਪੂਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਗੋਡੇ-ਗੋਡੇ ਪਾਣੀ ‘ਚ ਡੁੱਬਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਹਾਲਾਤ ਸ਼ਹਿਰੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦਰਪੇਸ਼ ਵਧ ਰਹੇ ਜਲਵਾਯੂ ਸੰਕਟ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਪੋਟਸਡੈਮ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਫਾਰ ਕਲਾਈਮੇਟ ਇਮਪੈਕਟ ਰਿਸਰਚ ਐਂਡ ਕਲਾਈਮੇਟ ਐਨਾਲਿਟਿਕਸ ਦੀ ਖੋਜ ਨੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ, ਭੂਮੱਧ ਰੇਖਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਉੱਚ ਅਕਸ਼ਾਂਸ਼ਾਂ ਨਾਲੋਂ ਸਮੁੰਦਰੀ ਤਲ ਵਧਣ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰੇਗਾ। ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਖਾਰੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘੁਸਪੈਠ ਭਾਰਤ ਦੇ ਤੱਟਵਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਲਈ ਗੰਭੀਰ ਖਤਰਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਚੇਨਈ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਲਕਾਤਾ ਅਤੇ ਮੁੰਬਈ ਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਵਧਣ, ਚੱਕਰਵਾਤ ਅਤੇ ਦਰਿਆਈ ਹੜ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖ਼ਤਰੇ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਘਣੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਮਹਾਂਨਗਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਲਈ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹਨ। ਮੀਂਹ ਅਤੇ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਵਧਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸੋਕੇ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੀ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ।2021 ਵਿੱਚ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਬਾਰੇ ਅੰਤਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਪੈਨਲ (IPCC) ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਲਈ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਚੇਤਾਵਨੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਜੋਖਮ ਦਾ ਕਾਰਕ ਸਮੁੰਦਰ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਦੇ 12 ਤੱਟਵਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਡੁੱਬਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ। ਆਈਪੀਸੀਸੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਮੁੰਬਈ, ਚੇਨਈ, ਕੋਚੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਖਾਪਟਨਮ ਸਮੇਤ ਇੱਕ ਦਰਜਨ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਲਗਭਗ ਤਿੰਨ ਫੁੱਟ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਸਕਦੇ ਹਨ
ਇਹ ਖਤਰੇ ਸਿਰਫ਼ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। 70 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤੱਟਵਰਤੀ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਮੱਛੀ ਫੜਨ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਵਧਦੇ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਕਾਰਨ ਤੱਟਵਰਤੀ ਕਟੌਤੀ ਕਾਰਨ 2050 ਤੱਕ ਲਗਭਗ 1500 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਜ਼ਮੀਨ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਹ ਕਟੌਤੀ ਕੀਮਤੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਤੱਟਵਰਤੀ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਖਤਰਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਕਾਰਨ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਸਿਰਫ਼ ਤੱਟਵਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਵਿਆਪਕ ਅਸਰ ਤੱਟ ਤੋਂ ਦੂਰ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬਿਹਾਰ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਮਾਨਸੂਨ ਕਾਰਨ ਆਏ ਹੜ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਹਨ।
ਇਸ ਸਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ‘ਚ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਿੱਲੀ ਵੀ ਹੜ੍ਹ ਦੀ ਲਪੇਟ ‘ਚ ਸੀ। ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ, ਯਮੁਨਾ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ 208.48 ਮੀਟਰ ਤੱਕ ਵੱਧ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨੀਵੇਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਭਰ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਡੁੱਬ ਗਈਆਂ। ਯਮੁਨਾ ਨੇ 1978 ਦਾ ਆਪਣਾ ਪਿਛਲਾ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਵਧਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ।।
